در این نوشتار به موضوع لایه های بام سبز خواهیم پرداخت.
قبل از شروع به کار اجرای بام سبز حتما از میزان مقاومت سقف اطمینان لازم را به دست بیاورید. و همچنین مطمئن شوید تجهیزات و امکانات لازم برای اجرای بام سبز را در اختیار دارید. علاوه بر این، اطمینان حاصل کنید که این تجهیزات بعد از اجرای بام سبز نیز در اختیار شما خواهد بود.
به دلیل اینکه اخیرا ساخت و طراحی بام سبز کاملا رقابتی شده است، جزئیات و نحوه ی اجرای آن نیز در کشورهای مختلف متعاقبا بسیار متفاوت هست. به طور کلی، بام های سبز دارای 5 تا 6 لایه اصلی می باشند که شامل:
لایه ی ضد آب
برای ممانعت از نفوذ رطوبت و آب باران یا آبیاری در بام، سطح زیرین لازم است که عایق بندی شود. با این که بام های سبز با هر گونه عایقی می تواند اجرا شود اما باید در هنگام اجرا به نکاتی از جمله طول عمر عایق، آب و هوا ی منطقه و همچنین به محیط زیست توجه کرد.
معمولا در ایران برای اجرای بام های سبز از عایق ایزوگام یا قیر و گونی استفاده می کنند. لایه ی ضد آب حتما باید تمام سطح بام از جمله مناطقی که دارای پوشش گیاهی می باشند را بپوشاند.
از آنجایی که پس از اتمام کار دسترسی به این لایه بسیار دشوار است لذا تاکید می شود در نصب آن بسیار دقیق و سختگیر باشید. این لایه باید حتما ضد آب، مقاوم در برابررطوبت و با دوام طولانی باشد. همچنین استفاده از لایه ی ضد آّب برای محافظت سقف ساختمان در برابر اسیدهای آزاد شده از ریشه ی بعضی از گیاهان ضروری می باشد.
لایه ی عایق
برای حفاظت از لایه ی ضد آب در برابر صدمات وارده هنگام کوددهی پوشش گیاهی یا جلوگیری از نفوذ ریشه ی گیاهان به لایه ی زیرین لازم است که این لایه به وسیله ی لایه ی محافظ ، محافظت شود.
این لایه معمولا ازجنس صفحات پلی استرین (یونولیت) یا صفحات پلی ارتان می باشد. صفحات پلی ارتان به دلیل اتصال خاص خود که گذر آب را برای رسیدن به سیستم زهکشی امکان پذیر می کند مناسبتر می باشند.
لایه ی زهکش
لایه ی زهکش نقش قابل توجهی در میزان کارایی و کیفیت بام ایفا می کند. این لایه جهت هدایت آّب باران و آبیاری به سمت خروجی های آب در بام می باشد. لایه ی زهکش از جنس پلاستیک سبک، رس یا سنگ ماسه ی سبک می باشد. در برخی طرح ها لایه ی زهکش می تواند سیستمی جهت ذخیره ی آب باشد.
در قسمت بالایی لایه ی زهکش، یک فیلتر تشک جهت جلوگیری از فرسایش ذرات ریز خاک وجود دارد. در لایه ی بالایی، پتو بادی برای نگهداری پوشش گیاهی تا زمانی که ریشه ی گیاهان بزرگتر شود وجود دارد. خود لایه ی زهکشی شامل لایه هایی دیگر می باشد که شامل:
Drainage layer:
این لایه بین محیط کاشت گیاه و لایه زهکش وجود داردکه مانع از آن می شود که محیط ریشه ها مرطوب باشند.
Filter root:
این فیلتر در واقع یک بافت پارچه ای است که از گندیده شدن ریشه ی گیاهان جلوگیری می کند. این فیلتر می تواند از جنس شن یا ماسه باشد.
Root barrier:
این لایه از نفوذ ریشه ها به لایه ی عایق کاری شده جلوگیری می کند.
Drain board:
در واقع صفحه ای است دارای 3 لایه، که لایه ی بالا فیلتر می باشد و مانع از وجود آب اضافی در ریشه ی گیاهان می شود. لایه وسط آب را از ریشه ی گیاهان استخراج و در خود نگهداری می کند. لایه پایین هم از آسیب دیدن عایق جلوگیری می کند.
Protective layer:
این لایه از لایه های عایق و بام در برابر نفوذ آب حفاظت می کند که می تواند از جنس بتن سبک، ورق های ضخیم پلاستیکی، مسی و یا ترکیبی از این مواد باشد.
روش دیگر زهکشی به کار بردن شیت های پلاستکی که به شانه های تخم مرغ شباهت دارند می باشد. در واقع، آب در حفره های این شیت ها جمع آوری می شود و آب اضافه به بیرون هدایت می شود.
در بیشتر موارد لایه زهکش از شن و ماسه تشکیل شده ولی در موارد دیگر از پروپلین نیز در ساختشان استفاده می شود. استفاده از گراول یا شن نخودی، فوم صندلی های خودرو نیز در لایه زهکشی رایج می باشد. اما این نوع از زهکشی قدرت ذخیره ی فراوان آب را ندارند.
لایه ی ژئوتکستایل
این لایه دارای نام های متعددی است و در برخی موارد لایه ی فیلتر نیز نامیده می شود. این لایه با هدف جداسازی لایه ی زهکش و لایه ی پوشش گیاهی به کار برده می شود.
در واقع لایه ی فیلتر از ورود خاک و ذرات شن به لایه ی زهکش ممانعت می کند. این لایه به پوشش گیاهی این امکان را می دهد تا آب را به سرعت از دست ندهد وبه افزایش کارایی لایه زهکش کمک شایانی می کند.
لایه ی پوشش گیاهی
در آخر لایه ی پوشش گیاهی و خاک ریزی می باشد. که با توجه به نوع بام سبز اعم از گسترده، جعبه سیاه و ترکیبی دارای ضخامت های متفاوتی هستند. کل این مرحله بستگی به نوع بام سبز و سلیقه ی کارفرما دارد. به عنوان مثال می توان از بوته های فشرده و درختچه های متفاوت یا چمن در کاشت پوشش گیاهی استفاده کرد.
نا گفته نماند لایه های نام برده، فقط موارد ذکر شده در بالا نیستند و با توجه به نوع طراحی و میزان بودجه طراحان می توانند علاوه بر لایه های ذکر شده لایه هایی همانند عایق اضافی، سیستم حفظ بخار و سیستم آبیاری هوشمند و روکش فرسایش را در ساخت بام سبز به کار ببرند.
لایه ی عایق حرارت نیز در بام های سبز نصب می شود وباعث مقاوم شدن بام در برابر تغییرات آب و هوا و رطوبت منطقه می شود و همچنین می تواند آب باران را به سمت لایه های زیرین هدایت کند.
با این که به کار بردن این لایه ها الزامی نیست، اما به کار بردن آنها در طراحی بام سبز سبب بهبود عملکرد و کیفیت بام های سبزمی شود و از خسارات احتمالی به سقف جلوگیری به عمل می آورد.
